تب دنگی چیست؟
تب دنگی به انگلیسی Dengue (break-bone fever) که به عنوان تب استخوان شکن، تب دانگی و یا تب دنگ نیز شناخته می شود، یک بیماری ویروسی است، که توسط پشه آئدس یا پشه ناقل ویروس دنگی منتقل می شود. در واقع علت بیماری تب دنگی، این ویروس است. علت اینکه به این بیماری، تب استخوان شکن نیز گفته می شود، به دلیل درد شدید ناشی از آن است، که بیمار تصور میکند، استخوانهایش در حال شکستن هستند. ویروس دنگی از طریق خون آلوده و اهدای عضو نیز منتقل می شود، اما انتقال انسان به انسان از طریقی جز روش خونی ممکن نیست.
جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری و خرید محصول، می توانید به انتهای مقاله مراجعه کنید.
پشه تب دنگی یا آئدس
پشه های آئدس، که به ببر آسیایی نیز معروف است، در واقع با سایر پشه ها کاملا متمایز هستند، زیرا روی بدن و پاهای آن ها علائم و نقاط سفید و مشکی وجود دارد. این پشه ها، ناقل بسیاری از بیماری های ویروسی مانند تب دنگی، تب زرد (طاعون زرد)، ویروس زیکا و غیره نیز می باشند. این پشه در طول روشنایی روز فعالیت می کند و بیشترین احتمال گزیده شدن توسط پشه آئدیس معمولا در چند ساعت اول بعد از طلوع آفتاب و چندساعت قبل از غروب خورشید می باشد.
علائم تب دنگی
نزدیک به 80% از بیماران مبتلا به ویروس دنگی، هیچگونه نشانه و یا علائمی نداشته و یا دچار علائم بسیار خفیف مانند تب ملایم هستند. تنها وضعیت 5% بیماران (مخصوصا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند)، وخیم می شود. از نشانه های بارز این بیماری در افراد می توان به:
- سردرد
- درد عضلات
- درد استخوان ها و مفاصل
- حالت تهوع و استفراغ
- درد پشت و کمردرد
- درد شدید شکم
- تب شدید
- و در برخی موارد علائم پوستی نظیر جوش، خارش و نقاط کبود زیر سطح پوست و حساسیتهای پوستی مشابه سرخک در قسمت های مختلف بدن و گاهی اوقات مرگ اشاره کرد.
بیشتر مواقع این نشانه ها بین 4 تا 7 روز آشکار می شوند. اکثر افراد ظرف مدت یک هفته یا بیشتر بهبود می یابند.
تب دنگی کشنده است؟
در پاسخ به سوال افرادی که می پرسند، آیا تب دنگی کشنده است یا خیر؟ باید گفت که این بیماری بله می تواند کشنده باشد. به ویژه در مواردی که فرد دچار سندروم شوک دنگی و یا خونریزی های شدید، افت ناگهانی فشار و آسیب به ارگان های داخلی شود. در صورت عدم شناسایی به موقع و درمان آن در اسرع وقت، می تواند عوارض جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.
دوره خطر دنگی چیست؟
دوره خطر دنگی یا به اصطلاح “دوره بحرانی” که در آن بیمار ممکن است، دچار وخامت ناگهانی شود، نسبتا کوتاه است و بین 48 تا 72 ساعت است. اگر بیمار در این مرحله به درستی مدیریت شود، احتمال عواقب کشنده حداقل است.
تب دنگی در کودکان
تب دنگی معمولا در کودکان، مشابه سرماخوردگی معمولی بوده و علائمی نظیر اسهال و استفراغ را می تواند بروز دهد. با این حال احتمال پدید آمدن مشکلات حاد برای کودکان بسیار بالا است. به طور کلی، علائم تب دنگی در کودکان معمولاً شامل تب ناگهانی و بالا، سردرد شدید، درد پشت چشمها، درد مفاصل و عضلات، حالت تهوع، استفراغ، غدد متورم، و بثورات پوستی است، که سه تا چهار روز پس از شروع تب ظاهر میشوند. بیماری اغلب در کودکان با تب بالا آغاز می شود و بیشتر دچار بثورات پوستی می شوند، در حالیکه بزرگسالان اغلب دچار دردهای عضلانی و مفصلی شدید خواهند شد.
تب دنگی واگیردار است؟
همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، تب دنگی به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود و تنها از طریق گزش و نیش پشه آلوده به این ویروس قابل انتقال است. ضمنا بیماری تب دنگی مانند کرونا نیست، که به راحتی پخش شود و منتقل شود. در واقع تب دنگی، بیماری مسری نیست، که به راحتی از انسانی به انسان دیگر منتقل شود و قابلیت پاندمی داشته باشد. این بیماری فصلی است و قابلیت انتشار مانند کرونا را ندارد.
شیوع بیماری تب دنگی در جهان
پشه آئدس در ابتدا در سال 1954 میلادی در فیلیپین شناسایی شد و متعاقباً در سراسر آسیای جنوب شرقی به ویژه کشور مالزی گسترش یافت و پس از آن در ایالت متحده آمریکا نیز شیوع آن افزایش پیدا کرد. دنگی به طور معمول در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و توسط پشه های (Aedes) منتقل می شود.
تب دنگی در ایران
در ایران نیز گزارش هایی از مشاهده پشه ناقل بیماری تب دنگی (پشه آئدس) در شش استان بوشهر، هرمزگان، مارندران، گیلان، گلستان و سیستان و بلوچستان به خصوص شهرستان چابهار وجود دارد. وزارت بهداشت، اقدامات پیشگیرانه مانند نظارت دقیق و اطلاع رسانی عمومی و توزیع کیت های آزمایش به خصوص در مناطقی که احتمال وجود آئدس در آن جا بیشتر است، انجام داده است. لازم به ذکر است، عفونت هایی که در گذشته توسط ویروس تب دنگی صورت گرفته، خطر ابتلا به علائم شدیدتر را در صورت ابتلای مجدد افزایش می دهد.
در چه محیط هایی پشه آئدس وجود دارد؟
این پشه در همه شهرها و روستاها زندگی نمی کند، پشه های آئدس در مناطق گرمسیری و آب وهوای گرم زندکی می کنند. اما به دلیل گرم شدن زمین (global warming)، در مناطقی که آب و هوای سرد نیز دارند، این پشه دیده می شود. این پشه ها در آب های راکد و یا آب هایی که در زیر گلدان ها جمع شدند تخم ریزی می کنند، بنابراین این مکان ها احتمال گزش پشه آئدیس و ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
واکسن تب دنگی
یک واکسن تاکنون برای تب دنگی به نام دنگواکسیا (CYD-TDV) پیشنهاد شده است، اما با توجه به شیوع کم این بیماری، این واکسن برای همه پیشنهاد نمی شود. به طور کل تزریق واکسن در افراد پرخطر تا سن 60 سال به بالا و یا کودکان 9-6 الی 16 سال به خصوص در صورتی که در مناطق شایع زندگی می کنند، توصیه می شود.
تشخیص تب دنگی
اگر در منطقه ای زندگی می کنید، که تب دنگی در آنجا وجود دارد و هریک از علائم هشدار دهنده را مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید. این علائم هشداردهنده شامل دردهای شدید معده، استفراغ، مشکل در تنفس، وجود خون در بینی و یا در مدفوع می باشد.
درمان تب دنگی
هیچ درمان ضد ویروسی خاصی برای در امان ماندن از تب دنگی وجود ندارد. درمان ها اکثرا حمایتی بوده و می توانند جزو روش های پیشگیری کننده محسوب شوند. این روش ها عبارتند از:
- استراحت زیاد
- مصرف مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آبی بدن
- مصرف داروهای ضد درد و ضد تب مانند استامینوفن
- تزریق سرم های نرمال سالین، رینگر لاکتات، گلوکز 5% رقیق شده 1:2 یا 1:1 در نرمال سالین و غیره
- اجتناب از استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین به دلیل خطر خونریزی
درمان خانگی تب دنگی
- همانطور که در بالا نیز اشاره شد، مایعات فراوان بنوشید چرا که از مهم ترین اقدامات درمانی برای این بیماری محسوب می شوند. از جمله مایعات مورد استفاده در این زمینه: آب، آبمیوه و سوپ می باشد. افراد مبتلا به تب دنگی، بایستی کمتر از چای، قهوه، الکل و نوشیدنی های با میزان قند بالا استفاده کنند.
- عدم مصرف غذاهای تند، خام و چرب
- بهره گیری از خواص گیاهان دارویی مانند زنجبیل، زردچوبه، عسل به دلیل خواص ضدالتهابی برای رفع التهابات پوستی ناشی از گزش و نیش حشرات و یا رفع التهابات و درد مفاصل که یکی از عوارض نیش پشه آئدس می باشد.
چند توصیه برای پیشگیری و جلوگیری از ابتلا به تب دنگی
- لباس های بلند که بدن را بپوشاند.
- استفاده از پشه بند و توری پنجره هنگام خواب
- عدم مسافرت به مکان هایی که شیوع بالای تب دنگی را دارند، به خصوص در خانم های باردار
- حذف یا مدیریت مکان های تجمع آب که محل تخم گذاری پشه آئدیس است و خالی کردن آب های راکد اطراف خانه
- استفاده از محصولات دافع حشرات به خصوص هنگامی در نزدیکی مکان های دارای آب هستیم:
بهترین راه برای مقابله و پیشگیری از ابتلا به بیماری تب دنگی، استفاده از اسپری های ضد نیش پشه و یا دافع پشه می باشد. یکی از بهترین محصولات در این زمینه، اسپری جلوگیری از گزش لابراتوار نلا می باشد. این اسپری که حاوی عصاره های کاملا گیاهی می باشد، بدون ایجاد هرگونه عوارض جانبی و یا حساسیت، می تواند موجب دفع و دور نمودن و همچنین نابودی انواع حشرات و انواع پشه ها به خصوص آئدس شود. از این اسپری می توانید بر روی پوست و مو های خود استفاده کنید.
در صورتی که نیاز به اسپری دافع پشه برای البسه و یا لوازم خود دارید، می توانید از اسپری دافع حشرات نلا استفاده کنید. این اسپری را می توانید بر روی لباس ها و لوازم شخص خود اسپری نمایید، تا با بوی خاص خود مانع نزدیک شدن انواع حشرات به خصوص پشه آئدس در اطراف شما شود.
ضمنا در صورتی که نیازمند محصولی جهت رفع عوارض پوستی ناشی از گزش و نیش حشرات مانند حساسیت، راش و بثورات پوستی، قرمزی، خارش و لک های قرمز رنگ روی پوست هستید، می توانید از محصول گیاهی محلول نلا آنتی پدروس و یا اسپری آلر اکسی استفاده کنید.
منبع:
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری استرالیا (CDNA)
کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده آمریکا (NIH)